نورعلی مرادی بئوار الیما
جابر بن مرداو معروف به جابر کعبی ( پدر شیخ خزعل ) شیخ قبیله کعب از تیره ابوکاسب, بود . این قبیله در اواخر دوره صفویه , از حجاز به عراق و ازعراق به همراه قبایل بنی طرف و آل کثیر وبنی کنانه یا چنانه و مذحجیان یا نیسی و …به قلمرو ایران وارد شدند و به جهت شیعه بودن آنها از سوی دولت شیعی صفوی با این مهاجرین مدارا شد !
در دوره قاجار قبیله کعب به سرکردگی , جابر بن مرداو که با غلبه بر دیگر قبایل عرب در نور مرزی غرب خوزستان همچون قبله بنی طرف و قبیله آل کثیر و همچنین قبیله کعب ابوناصر , توانست اقتدار بدست آورده و اعتماد دولت قاجار را به خود جلب کند آنچنانکه شیخ جابر ,عنوان “دولتخواه” را کسب و به نام شیخ محمره مشهور شد .
( باید یادآور شد شد که در این زمان اغلب اعراب خوزستان عشایر دامدار بودند و برخی ساکن بودند و تنها قصبه معتبر در مناطق عرب نشین در غرب خوزستان , همین محمره ( خرمشهر) بود و فلاحیه ( شادگان) و خفاجیه ( سوسنگرد ) و عبادان ( آبادان ) پیش از کشف نفت قریه هایی بیش نبودند که انگلیس ها چندین دهه بعد با ساختن پالایشگاه نفت در قریه آبادان جهت تصفیه نفت مسجدسلیمان , این قریه را به شهری توسعه دادند ! )
شیخ جابر برای اولین بر در محمره(خرمشهر ) اسکله داد ساختند و این شهر بندر رسمی شد و شیخ از توسعه آن و اخذ گمرکات آن ثروت بسیار اندوخت . توسعه بندر جدید التاسیس محمره , سبب تعطیلی بندر بوشهر شد و و تهدیدی برای بندر عثمانی بصره . از همین رو به تحریک انگلیس ها و فرانسوی ها و عثمانی ها , دو سه بار , عثمانی ها و انگلیس ها به این بندر حمله کردند و آن را غارت کردند و بین قبایل عرب ایرانی و و در مقابل عساکر عثمانی و انگلیس جنگ های سختی در گرفت .
در یکی از این جنگ ها , شیخ کعبی جابر خان , از متحد استراتژیک و همسایه اش , والی لرستان پشتکوه فیلی کمک خواست وحیدر خان والی لرستان فیلی ,عساکر و سواران لر فیلی را برای دفاع از محمره به کمک عرب های کعبی فرستاد !.
اراضی مثلس ی شکل بین کارون و اروند کنار ( شط العرب ) که به قطعه” فیلییه” موسوم است , نهری که آنجا جاریست و به نهر” فیلیله” موسوم است و از همه مهمتر قصر” فیلیه” که شیخ جابر در ان زمین ها و در کنار ان نهر ساخت و شیخ خزعل ان را توسعه داد نام خودش را از آن واقعه تاریخی یعنی حضور نیروهای کمکی لرهای فیلی برای دفاع از محمره , اخذ کرده است.
شیخ جابرخان , شیخ محمره , به پاس آن یاری و کمک آن نام گزاری را کرد یا اینکه حضور و اقامت عساکر لر فیلی در آن موض ع سبب نام گزاری بوده است !
جالب آنکه چند دهه پیشتر در عهد محمدشاه قاجار وقتی که محمد تقی خان چالنگ بختیاری حکمران لر بزرگ , اعلام استقلال کرد و شکست خورد , شیخ فلاحیه , شیخ سامر , به وی یاری رساند و این بار لرهای فیلی , در عالم همسایگی و اخلاق لریاتی , جبران آن یاری و کمک را کردند
والی لرستان پشتکوه فیلی ,نزدیک ترین متحد استراتژیک شیوخ محمره هم شیخ جابر و هم شیخ خزعل بود و پیمان ” قیام سعادت ” را عرب ها و لرهای فیلی و لرهای بختیاری و لرهای بهمئی در خوزستان علیه کودتای انگلیسی رضاخان , اینها با هم بستند و همگی با هم نیز سخت سرکوب شدند !
به هر جهت تاریخ فراز و نشیب بسیار دارد و تاریخ روابط بین الملل ثابت کرده که هیچ دوستی و هیچ دشمنی بین ملت ها , همیشگی نیست ! آن نیز نماند , این نیز نخواهد ماند !
.—————-
* فهم عربی من در همین حد بود چون که در ترجمه یاری نشدم ! ببخشید !
**منبع اولم یک متن از یک لر فیلی عراقی به اسم نذیر موسی بود
*** منبع دوم , شرح زندگی حیدرخان والی لرستان , از ویکیپدیاء عربی بود به این آدرس ؛
https://ar.wikipedia.org/wiki/حیدر_خان
“قصر الفیلیه”
-۱۶۰ عام المحمره( خرمشهر )
فی مثل هذا الیوم (۲۶ آذار) من العام ۱۸۵۷ حدثت ملحمه المحمره بین اللور إلى جانب حلفائهم العرب المسلمین ضد الانکلیز
حیث صادف فی عهد خان بشتکو الثالث عشر(حیدر خان بن محمد حسن خان الکبیر بن أسد الله خان بن إسماعیل خان بن علی شاه ویردی خان الثانی بن الحسین خان الثانی بن احمد منوجهر خان بن الحسین خان الأول الأکبر العلوی)
أن نشبت حرب بأماره بنی کعب المجاوره عندما کانت تحت حکم الامیر جابر بن مرداو .
و ذلک على اثر الحمله الانکلیزیه التی قام بها السیر جیمس أوترام Sir James Oatram
على المحمره عاصمه إماره کعب فی المحمره و المطله على ضفاف شط العرب(اروندرود )
و ما ان وصلت أخبار الحرب مع الانکلیز للحاکم حیدر خان ، قام الخان بهیکله عدد من العساکر الفیلیه و تسلیحهم شخصیا ، وارسالهم لمسانده العرب الکعبیین ضد الانکلیز .
قام الانکلیز و من المیاه بقصف المحمره و قاموا بإنزال بحری على ضفافها ، بعدها التحم الجیش الکعبی بالعساکر الانکلیزیه ، ولم تدم فتره حتى وصلت قوات اللر الفیلیین للجبهه و إنضم الفیلیین إلى جانب إخوانهم العرب ضد المحتلین
و بالفعل التحم الطرفان فی معرکه ضاریه ، سطرت فیها اروع التضحیات ، لتنتهی المعرکه بعدها لصالح الکعبیین و حلفائهم الفیلیین إضافه إلى بعض القبائل العربیه و بخسائر فادحه بالنسبه للانکلیز الذین تراجعوا و أعلنوا انسحابهم من المعرکه بقیاده السیر اوترال
بعدها و کرد للجمیل ، أطلق حاکم الإماره الکعبیه على قصره المطل على شط العرب اسم (قصر الفیلیه) ، لذلک اشتهر هذا القصر و أصبح اسمه مقترن دوما بالإماره الکعبیه.
و کذلک أرضه المثلثه الشکل فی المحمره التی تقع بین نهر الکارون و شط العرب ، فقد أطلق علیها لقب (أرض الفیلیه) ، أما الشیخ مزعل بن جابر الذی خلف والده بالحکم ، فقد أطلق على اهم السجون الموجوده فی الدوله الکعبیه اسم (سجن الفیلیه)، کل ذلک تیمنا بأسم البلاد التی ساعدتهم أیام الحرب (لرستان فیلی).
و بهذه المعرکه افتتحت صفحه خلافات واسعه بین اللور و الانکلیز حتى سقوط لورستان عام ۱۹۳۰م
اما العلاقه مع الحکومه الکعبیه فقد استمرت العلاقات الطیبه و المتبادله بین الحکومتین (حکومه ولاه لرستان و حکومه بنی کعب)
حتى سقوط کلاهما خلال الفتره ۱۹۲۵-۱۹۳۰م على أثر هجوم بهلوی على المحمره و لورستان بدعم من الانکلیز .
بعض المصادر :
-کتاب لمحات اجتماعیه من تاریخ العراق ، الدکتور علی الوردی ، الجزء الرابع ، ص۱۴۴ (ذکر تسمیه المحمره ب”الفیلیه” من دون الأسباب)
-کتاب إیران و قضیه ایران ، تألیف المبعوث البریطانی اللورد جورج ناثینال کرزون ، الجزء الثانی ، ص۳۹۵ و کذلک ص۲۱۳ ،ص۲۴۸ ،ص۲۱۴ ،ص۲۱۵
و غیرها من المصادر الأخرى